Op mijn Facebook pagina deel ik regelmatig ervaringsverhalen van baby’s die ik in mijn praktijk ontmoet. Daarbij vertel ik over hoe hun geboorte is verlopen en hoe dit doorwerkt op hun ontwikkeling. Veel baby’s die ik behandel, hebben problemen met voeding (o.a. reflux), last van obstipatie, zijn erg onrustig en schrikachtig, hebben moeite met slapen of slaan mijlpalen over. In de uitleg hierover heb ik het vaak over reflexen. Maar wat zijn reflexen eigenlijk en waarom zijn ze zo belangrijk?
Als ik het over reflexen heb, dan bedoel ik de houdings- en bewegingsreflexen. Een goed voorbeeld van een dergelijke reflex is het handgrijpreflex: geef je vinger aan een baby en het handje grijpt deze stevig vast. Dat gebeurt automatisch en zonder nadenken. Stel je valt uit een boom en je hand voelt in een flits iets van houvast, dan moet je dus letterlijk je kans grijpen anders is het met je gedaan. Als we daar zelf over na moeten denken dat het handig is om iets vast te pakken, dan is het dus te laat. Reflexen zijn dus onze aangeboren neurologische overlevingsprogramma’s die diep verborgen zijn onder de motorkap, in ons oerbrein (hersenstam). Ze maken onderdeel uit van ons overlevingsinstinct.
De eerste grote hindernis die we moeten zien te overleven, is onze geboorte. Hoe mooi is het dus dat Moeder Natuur al vanaf de 8ste week van ons bestaan in de moederbuik deze overlevingsreflexen in ons lijf heeft gegoten, zodat we hier zo succesvol mogelijk in kunnen zijn. De baby beweegt dus mee tijdens de bevalling met dank aan deze reflexen, die als gevolg van de verschillende impulsen het babylijf helpen te buigen, strekken, draaien en zelfs afzetten met de voeten tijdens de persfase. Je geeft dus geen geboorte aan een ‘willoos’ babylijf, maar je bent echt in samenwerking met je baby om deze zo goed mogelijk de weg naar buiten te wijzen. Daarom is het in beweging blijven tijdens de bevalling ook zo belangrijk en duurt een bevalling langer en is pijnlijker als je alleen maar op bed ligt.
Nadat je als baby veilig de weg naar buiten hebt gevonden, helpen de reflexen je om te ademen en om – als je een beetje op adem bent gekomen en geland bent – je kruipend een weg te vinden naar voeding. Dat dit lukt op eigen kracht is echt een belangrijk moment en geeft een diepe imprint in de psyche van de baby. Want daarmee is de cirkel rond: het was een grote onderneming, maar het is je gelukt! Je bent veilig aangekomen, er is eten voor je, je kunt hier overleven dus je kunt je ontspannen. De wereld ligt aan je voeten en het leven is een snoepwinkel vol mogelijkheden waar je je aan kunt laven. Daarom staat het zelfstandig naar de borst laten kruipen van de baby en zelf laten aanhappen ook altijd in de geboorteplannen van mijn cliënten die ik begeleid als Geboortecoach.
Ook aanhappen, zuigen en slikken zijn reflexmatig. Dat dit motorisch lukt, komt omdat dit al in de baarmoeder is geoefend. Op de echo kun je je baby soms al zien duimen. En alle stompen en schoppen van je baby die je tijdens je zwangerschap hebt moeten incasseren, zijn onderdeel van het aangeboren fitness programma om straks sterk genoeg te zijn om je goed door het geboortekanaal te kunnen bewegen op weg naar de ontmoeting van je lieve ouders.
Tijdens een vaginale bevalling (in normale ligging zonder medische interventies) worden zodoende vele houdings- en bewegingsreflexen ingezet en geactiveerd. Deze reflexen zorgen voor primaire bewegingspatronen die helpen om belangrijke hersenverbindingen in het babybrein te vormen. Reflexen staan zodoende aan de basis van het ontstaan van een stevig neurologisch fundament voor de verdere ontwikkeling.
Na de eerste 3 à 4 maanden zijn er dankzij deze reflexen voldoende hersenverbindingen gemaakt waarmee de baby nu zelf meer bewuste bewegingen kan gaan inzetten. De reflexen kunnen zodoende integreren in het bewegingsschema van de baby en blijven ondersteunen onder de motorkap. Na de eerste drie levensjaren zijn vrijwel alle houdings- en bewegingsreflexen geïntegreerd en blijven sommige ons levenslang actief helpen, zoals ons schrikreflex en de reflexen voor gronding en stabiliteit.
Zo zie je dus dat als een bevalling anders is verlopen dan het natuurlijke geboorteschema van de baby, dit direct effect heeft op het wel of niet activeren van reflexen. Denk bijvoorbeeld aan een keizersnede, waar de baby niet zelf heeft hoeven buigen, strekken, draaien en duwen om geboren te worden. Hierdoor raken bepaalde reflexen niet geactiveerd of springen juist andere reflexen teveel in, waardoor het overlevingssysteem van de baby overprikkeld kan raken. Een te vroege, lange of juist hele snelle geboorte of andere ligging van de baby werken op die manier ook door. Een overactief stresssysteem kan leiden tot allerlei problemen, zoals met slapen, voeding, spijsvertering, lichaamshouding (denk aan overstrekken en voorkeurshouding), algehele onrust en een stagnerende motorische ontwikkeling. En hierdoor wankelt ook het neurologische fundament voor de verdere ontwikkeling. Veel kinderen met problemen op het gebied van spraak, leren op school, bewegen, emotieregulatie en prikkelverwerking hebben nog actieve reflexen die dus al in hun babytijd geïntegreerd hadden moeten zijn.
Ik zou het zo mooi vinden als er binnen de medische wereld meer vertrouwen komt in het natuurlijke vermogen van de baby om geboren te worden. Niet alleen het vrouwenlichaam is prima in staat om te baren, ook de baby is prima in staat om geboren te worden. Helaas wordt de lijst van redenen om medisch in te grijpen in dit natuurlijke geboorteproces alleen maar langer, waardoor er steeds meer hindernissen voor de baby worden opgeworpen om dit geboorteproces zelfstandig tot een goed einde te brengen. Zo komen er dus ook steeds meer baby’s ter wereld waarvan de ontwikkeling vanaf het begin al onder druk komt te staan.
Daarom zou ik het een goede zaak vinden als een uitgebreid reflexonderzoek onderdeel gaat uitmaken van de standaardcontrole bij de Consultatiebureaus (NL) of Kind & Gezin (België). MNRI Reflexintegratie kent maar liefst 28 verschillende reflexen die allemaal invloed hebben. Het vroegtijdig onderkennen van ontwikkelingsproblemen bij baby’s door middel van dit reflexonderzoek kan veel toekomstige problemen voorkomen.
Hartelijke groet,
Ellen Bulder
Baby- en kindertherapeut
www.Adem-ruimte.nl