10 dagen in stilte

Enkele jaren geleden nam ik voor de tweede keer deel aan een 10-daagse stilteretraite in het Vipassana centrumDhamma Pajjota in België. Wie denkt aan een retraite krijgt al snel het beeld voor ogen van uren dromerig voor je uit staren, in je hangmat liggen met een inspirerend boek en lekker je hoofd leegmaken. Als je dat denkt, dan heb je nog geen Vipassana-retraite gedaan!

In deze 10-daagse meditatiecursus in de traditie van Sayagyi U Ba Khin staat niet zozeer de rust in je hoofd centraal, maar het zuiveren van de geest. Met specifieke ademhalingstechnieken en het observeren van je lichaam leer je een gelijkmoedige houding te ontwikkelen die je helpt om te gaan met de wisselvalligheden van het leven. Gebeurtenissen te gaan zien zoals ze zijn, niet zoals je wilt dat ze zijn. Dat is wat Vipassana betekent: dingen waarnemen zoals ze zijn, ieder moment opnieuw.

Die weg naar bevrijding krijg je bepaald niet kado. Gedurende deze 10 dagen volg je vanaf 4 uur ’s ochtends tot 9 uur ’s avonds een strak tijdschema waarin meditaties en rustperiodes elkaar afwisselen. Iedere vorm van contact en communicatie is uitgesloten, verbaal, non-verbaal of schriftelijk. Je bent daar alsof je daar alleen bent. En dat met 90 cursisten tegelijk.

DE KRACHT VAN STILTE
Als ik mensen vertel over deze stiltedagen, dan zit de schrik vooral op het niet mogen praten. De stilte. Dat lijkt veel mensen het meest angstaanjagend. En geen contact, elkaar zelfs niet aankijken. Er zijn alsof je daar alleen bent. Praktisch gezien best lastig als je met een of twee anderen een kamer deelt. En daar blijft het niet bij. Bij aankomst moet je ook je boeken, schrijfgerei, laptop, mobiel en andere elektronica inleveren. Geen tv, geen internet. Geen tabak of alcohol. Geen meegenomen etenswaren en medicijnen zonder recept. Mannen en vrouwen gescheiden. Geen afleidingen, geen externe prikkels. En als klap op de vuurpijl: je mag tijdens de cursus het terrein niet verlaten. Je blijft de hele cursus daar en kan dus in principe niet weg.

Kortom: genoeg ingrediënten om bij voorbaat al af te haken. Nee, deze meditatievorm is zeker niet voor de ‘faint hearted’. Toch zijn deze cursussen erg gewild en is er in no time een wachtlijst. Er zijn zelfs aparte cursussen voor kinderen en managers. Dus wat maakt deze vorm van meditatie met zijn strenge regels zo populair?

DE NATUUR VAN DE GEEST
Misschien wel omdat het werkt. Volgens de website van het meditatiecentrum Dhamma Pajjota vormt deze cursus een mentale training met een diepgaande waarde voor het dagelijks leven. Na mijn eerste 10-daagse merkte ik een duidelijke verbetering in zowel mijn fysieke gesteldheid als in de diepgang van mijn innerlijke rust. Bovendien vormde het voor mij de start van een gezonder eetpatroon. Ik ben sindsdien 10 kg afgevallen en voel me een stuk beter.
Verder is de drempel om deel te nemen laag. Er geen instapniveau: iedereen van elk pluimage en opleidingsniveau kan aan deze cursus meedoen, zij het wel met een zekere emotionele stabiliteit. En er is geen cursusgeld: je geeft achteraf een donatie. En tot slot: de principes zijn universeel, niet gebonden aan enige religie of sekte.

De cursus is verder behoorlijk hands-on. Geen intellectualistische verhandelingen over Zijnstoestanden of spirituele ambities zoals contact maken met je eigen Goddelijke Licht of iets dergelijks. Ik hou daar wel van. Geen poespas, gewoon lekker praktisch: zitten en je lichaam observeren. Of liever gezegd: alleen de driehoek tussen je bovenlip en de brug van je neus. En dat dan 10 uur per dag.

In eerste instantie lijkt een dergelijke observatie simpel. Totdat je het gaat doen. Je komt er dan al snel achter dat je gedachten van hot naar her vliegen en geneigd ben daar direct op te reageren. Dit te ervaren en er vooral NIETS mee te doen, is precies waar het om gaat de eerste dagen. Niet alleen weten en begrijpen, maar vooral ervaren: de natuur van de geest. Een mooie opzet van de cursus: eerst ervaren, dan begrijpen. Na iedere meditatiedag worden de ervaringen van die dag in een lezing door S.N. Goenka toegelicht en volgt er een korte instructie voor de volgende dag.

DE EERSTE DAGEN
Ik moet zeggen, ik had het wel naar mijn zin die eerste dagen. Ik ervaarde een duidelijk verschil met de eerste keer, waar na 1 dag zitten mijn heiligbeen al uit mijn rug brandde, mijn schouders en nek strak stonden en ik iedere 5 minuten op mijn klok keek hoe lang ik nog moest. Ik voelde me toen die eerste dagen zo beroerd dat ik geen hap door mijn keel kreeg. Mijn concentratie was nu stukken beter en ik kon lang zitten zonder noemenswaardige problemen. Met dank aan mijn indrukwekkende arsenaal aan kussens en kussentjes die ik had meegenomen van thuis. Mijn hoofd was al snel redelijk rustig, maar ik dutte af en toe wel wat in. Maar goed, om 4 uur opstaan vraagt wat gewenning. Ik voelde hoe mijn geest per dag scherper werd. Best kicken als je daadwerkelijk je neusademhaling op je bovenlip voelt. Gaaf!

Ik had geen enkele moeite met de stilte. Ik hou van stilte. En het is bijzonder om met zoveel mensen stil te zijn. Je krijgt meer oog voor je omgeving. Het centrum Dhamma Pajjota in België heeft in vergelijking met andere centra in de wereld een mooi buitengebied, de ‘walking area’. Er waren volop krekels te horen en de wind liet de blaadjes ruisen. Ik heb het herfst zien worden die dagen, er vielen er meer en meer. Een prachtig gezicht. In de pauzes bekeek ik uitgebreid hoe de krekels hun befaamde geluid produceerde en zag ik hoe de mieren hun weg vonden door het gras. Ik voelde hoe ik mentaal steeds meer tot rust kwam. Elke keer was ik weer verrast hoe heerlijk de buitenlucht rook als ik uit de meditatiehal kwam. Mijn zintuigen gingen steeds meer open.

VIPASSANA DAY
Maar dit was slechts de voorbereiding voor het echte werk. Deze concentratie op de neusademhaling op een steeds kleiner wordend oppervlak is noodzakelijk om het waarnemingsvermogen van de geest op te voeren en deze gevoelig te maken voor lichaamssensaties. Deze meditatie heet de Anapana-meditatie. In de Vipassana-meditatie scan je onafgebroken systematisch je lichaam op sensaties. Kloppend, kriebelend, vibrerend, prikkend, jeukend, any sensation. En deze meditatie start op dag 4, Vipassana-day.

Het voelde alsof ik verder ging met waar ik vorig jaar was geëindigd. Die sensaties kon ik goed voelen, fijne trillingen in heel mijn hele lichaam. Gebieden die vorig jaar nog zwaar en ondoordringbaar waren en die ik toen uitgebreid en herhaaldelijk heb gescand, voelden nu licht, vrij en vibrerend. En de eerste Vipassana-zitting van die dag, waarin je vanaf dat moment zit met Sterke Vastberadenheid – oftewel niet meer bewegen – viel me bijzonder mee.

Maar wanneer krijg ik nu zo’n meditatiecel?! Ik keek er reikhalzend naar uit. Een voorrecht voor oud-studenten, waar je geconcentreerd kunt werken zonder afleiding van geschuif, gekuch, gegaap en in en uit geloop van mijn mede-cursisten. In het gebouw was een aparte ruimte met rijen op meterkasten lijkende ruimtes incl lichtknopje op zithoogte. Deze krijg je toegewezen door de docent en hier zit niet alleen in de stilte, maar desgewenst ook in het donker. Vorig jaar kreeg ik als nieuwe student de laatste dagen van de cursus een cel toegewezen. Ik vond het een ultieme ervaring. Zit je daar om half 5 ’s ochtend in het pikdonker in zo’n hokje te mediteren, een monnik is er niets bij. Dat je dit leuk vindt is toch eigenlijk niet uit te leggen…

WORSTELINGEN
Op dag 5 begon de echte mentale oefening. Ik had nog steeds geen meditatiecel. Ik baalde, ik wil mijn eigen ruimte! Hoewel je ook op je eigen kamer kon mediteren, was dat geen aantrekkelijk alternatief. Inmiddels had ik wel door dat mijn kamergenote het deze cursus niet zo nauw ging nemen met de regels. Ze bleef doorslapen tot aan het ontbijt (oftewel miste hierdoor de eerste twee meditatie-uren) en lag tussendoor ook steeds op haar bed. En dit terwijl je bij aanvang belooft je aan het tijdschema te houden en de docent steeds benadrukt dat je niet langer dan 5 minuten mag liggen omdat de kans dat je in slaap valt groot is. Wat dus ook gebeurde. Probeer maar eens met een snurkende kamergenote te mediteren.

Er begonnen scheurtjes te ontstaan in mijn motivatie. Ik kon voelen hoeveel het vroeg om te volharden in discipline en toewijding als anderen het niet zo nauw nemen met de regels. Het viel me op dat meer mensen de ‘kantjes’ ervan afliepen. Voor mij is het blijkbaar heel vanzelfsprekend om je aan het voorgeschreven meditatieregime te houden. Alleen zo kun je een meditatievorm ten volle ervaren. De regels zijn best streng maar echt niet Spartaans, met de intentie om de grenzen van je eigen mogelijkheden te ontmoeten en opnieuw te onderzoeken. Maar als het moeilijk gaat worden, is de verleiding blijkbaar groot om de grenzen van de regels op te zoeken en het eigen belang voorop te stellen. Bijvoorbeeld door buiten te mediteren (mag niet omdat je dan geen lichaamssensaties kunt waarnemen door zon en wind), in het gras te zonnebaden (was niet toegestaan), met warm weer luchtige topjes dragen (uhm, we hadden hier toch kledingvoorschriften?), gewoonweg te vragen hoe laat het is (pardon, niet spreken toch??), glazen mee te nemen vanuit de eetzaal terwijl er toch echt een duidelijk briefje hangt dat dit niet de bedoeling is. Of erger nog: eten meenemen naar je kamer en tussendoor opeten (je eet in de eetzaal en niet op andere tijden). Of fruit eten terwijl je oud-student bent en dus feitelijk ’s avonds alleen citroenwater mag drinken. Ja, ik lust ook best wel wat ’s avonds, maar dit vasten vormt onderdeel van het zuiveringsproces en is juist een bedoelde mentale oefening. Wat is er mis met deze mensen???!!!

IRRITATIES
Ik kon voelen hoe deze golf van irritatie begon wortel te schieten in mijn brein. Ergens was ik me ervan bewust dat dit precies is hoe de Mind werkt: vastklampen aan gedachten en zich voeden met negativiteit. Tegelijkertijd kon ik me er niet los van maken. Mijn mentale gebroei nam steeds meer ruimte in en leidde me steeds meer af van mijn lichaam. Het werd steeds lastiger me te concentreren. Het meeste wond ik me erover op dat er niets van gezegd werd door de leiding. De manager kon er pal langs lopen zonder iemand hierop aan te spreken. Ik vond het onvoorstelbaar dat dit gebeurde. Hallo, het is hier geen vakantiepark!! Als je het niet serieus neemt, wat doe je hier dan?? 2500 jaar best practice wordt hier met voeten getreden!

Maar in zo’n stiltemeditatie kan je niet even iemand aanspreken op haar gedrag. En dat is eigenlijk maar goed ook. Je wordt zo gedwongen om uit de reactie te blijven die opkomt om het vervelende gevoel kwijt te raken. Door te blijven voelen en niet af te reageren kun je doordringen tot de essentie van wat er geraakt wordt. Ja, je hebt het hier echt met jezelf uit te zoeken. Mijn gedachten buitelden over elkaar en ik was allang niet meer met mijn lijf bezig. Ben ik dan zo’n brave Hendrik? Of ben ik strenger voor mezelf dan nodig? Moet ik niet meer voor mezelf opkomen? Waarom stoort het me zo? Ik voelde dat er thema’s geraakt werden als gelijkwaardigheid en respect. Tussen het geworstel door kwam er langzaam maar zeker een duidelijke kracht naar boven: ik weigerde om de regels te buigen alleen om mijn eigen ergernis tevreden te stellen. Die kracht te voelen maakte dat mijn hoofd rustiger werd. Iedereen moet zijn eigen keuzes maar maken.

De gong voor het avondeten ging. Of liever gezegd: voor het citroenwater. Lopend naar de eetzaal viel me op hoe mooi de appels van de appelboom in het avondlicht glansden. Diezelfde middag nog vond ik ze rechtstreeks uit de hel komen met hun aangevreten appels met lelijke bruine plekken. De boom zelf was niet veranderd, wel hoe ik ertegen aan keek.

In de eetzaal besloot ik me even niet bloot te stellen aan de ‘overtreders’. Ik deed twee flinke eetlepels honing bij het citroenwater in mijn thermosbeker en zocht een rustig bankje buiten in de zon. Makkelijker kunnen we het niet maken, wel leuker. Het einde van die dag lag er een briefje op mijn meditatiemat met het nummer van mijn meditatiecel.

INZICHT & INSPIRATIE
Dag 6 was aangebroken. Nu de felbegeerde meditatiecel binnen was, was het alsof de spanningsboog was doorbroken. De verveling begon genadeloos toe te slaan. Pfff, alweer die rechter arm? Die heb ik al 50 keer heen en weer geobserveerd, hoe vaak moet ik dat nog doen voor ik naar huis mag? Toch wel bijzonder voor iemand met zoveel meditatie-ervaring, die verveling. Het kostte me moeite mezelf te overtuigen dat het echt interessant was wat ik aan het doen was en haalde werkelijk alles uit de kast om mezelf geboeid te houden. De vaste volgorde van observeren loslaten, snel of juist heel langzaam door mijn lichaam gaan. Eigenlijk creëerde het loslaten van de routine alleen maar meer onrust. Twee uur later was ik er echt klaar mee. Ik schakelde over op een andere strategie: het leuker te maken door aan allerlei prettige dingen te denken. Lekker eten, leuke herinneringen, boeiende ideeën voor de toekomst et cetera. Het leverde fijne sensaties op in mijn lichaam en het werd er inderdaad dragelijk door. Maar feitelijk ben je jezelf natuurlijk voor de gek aan het houden. Je leeft naast de werkelijkheid en de werkelijkheid is verveling. Ik besloot dat het tijd was om me in te schrijven voor het vragenuurtje bij de docent en mijn verveling te bespreken.

Want ik vroeg me serieus af of er wel wat gebeurde. Ik merkte niets van die diepe zuivering van de geest. Geen diep verdriet, geen heftige fysieke reacties. De sensaties bleven min of meer hetzelfde, ook als ik mezelf diep in meditatie voelde zakken. Mijn vraag: hoe merk je dat de geest zich aan het ontdoen is van diepe patronen van negativiteit en onzuiverheden, de zogenaamde Sankhara’s? In de leer van Boeddha (de Dhamma) zijn Sankhara’s diepgewortelde negatieve mentale patronen die ten grondslag liggen aan het lijden. Deze Sankhara’s vormen zich over vele levens en houden je gevangen in destructieve patronen van angst, woede, haat en hebzucht.
Met de Vipassana-meditatie ga je ze opruimen. Door je geest gefocust te houden op je lichaam en gelijkmoedig te blijven naar de sensaties (prettig of onprettig) ontstaat er een ontspanning in je onderbewuste waardoor het zuiveringsproces zich kan voltrekken.

Ik sprak met de docent over mijn verveling. Volgens haar was er zeker sprake van zuivering. De Mind is heel slim om patronen in stand te houden en verveling kan hier een afweerreactie op zijn. Ze drukte me op het hart dat als ik gelijkmoedig kan blijven, gericht blijf op de fysieke sensaties en dit ongemak letterlijk kon uitzitten, dat dan deze sankhara’s hun grip zullen gaan verliezen. Niet mee te gaan in de reactie die deze uitlokken, zoals jezelf afleiden van vervelende gevoelens. Ik voelde me opgelucht: er gebeurt dus toch wat. Blijkbaar was ik wat taaie Sankhara’s rondom woede aan het losweken. En ik vond mezelf nog wel zo’n vredelievend mens.

HERINNERINGEN
Zo’n 10-daagse bracht me ook veel inspiratie. Soms barstte mijn hoofd van de ideeën. Heerlijk, zo’n heldere geest, het blijft maar stromen die creativiteit. Jammer alleen dat je niets kan opschrijven. Ook voelde ik veel dankbaarheid. Dankbaar voor de fijne mensen in mijn leven. Voor wat ik voor anderen kan betekenen. En dat ik ‘zomaar’ 10 dagen uit mijn leventje kan stappen om hier te zijn. Dankbaarheid is een prachtige emotie. Het was alsof er elfjes over mijn lijf dansten.

Ook kwamen herinneringen naar boven die ik allang was vergeten. Bijvoorbeeld dat mijn zusje als klein meisje van mijn moeder groene appeltjesshampoo kreeg omdat ze daar zo van hield. Ik herinnerde me weer dat ik dat moeilijk vond als kind. Het stak dat zij wel iets kreeg en ik niet. Als kind ligt de verdeling van aandacht van je ouders heel gevoelig. Nu zag ik alleen haar blije gezicht voor me en kon haar vreugde voelen. Ik glimlachte breed, zonder enig gevoel van wrok. Wat een opmerkelijke ervaring! Wierp de meditatie dan toch zijn vruchten af? De Vipassana zuivert de geest van diepe lagen negativiteit, waardoor positieve eigenschappen zoals liefde, mededogen, vreugde en gelijkmoedigheid vanzelf tot ontwikkeling komen. Wat bijzonder om dat ook echt zo te ervaren!

Gelukkig bracht een tekenbeet die avond wat leven in de brouwerij. Aanleiding om meer contact te hebben met de manager en de docent, want na het verwijderen werd de plek erg rood en wellicht was een bezoekje aan de huisarts toch handig. Dat betekent het terrein verlaten – wat ik wel prima vond – en dus ook je meditatie doorbreken. Op dit laatste had de docent het niet zo en ze wist me gerust te stellen dat er geen haast bij was. Ik kon het goed naast me neerleggen en merkte dat ik we weer een stuk opgemonterd voelde en dat ik me weer beter kon concentreren. De verveling was doorbroken.

Zo verstreken de dagen langzaam maar zeker waarbij gaandeweg het gezucht en zware geadem tijdens de gezamenlijke meditatie steeds minder werd. Ja, een uur onbewegelijk zitten gaat je bepaald niet in de koude kleren zitten. Na een half uur begint het afzien pas echt. Volhouden vraagt dan met recht Sterke Vastberadenheid. Wat een verschil met de eerste keer, waar ik strijdvaardig ging zitten en me voornam me niet te laten kisten door de pijn en gewoon door te bijten. Nu voelde ik een rustig weten dat ik de eindstreep wel zou halen, zonder te vinden dat ik had gefaald als ik toch even met mijn tenen had gewiebeld.

DE PIJN ONDERZOEKEN
Deze retraite onderzocht ik ook het fenomeen Pijn. Zo merkte ik dat mijn gedachten grote invloed hadden op de intensiteit ervan. Mijn benen vonden het maar knap lastig om zo lang onbewegelijk te blijven en gingen al snel protesteren. Als ik me er aan irriteerde – in het verzet ging – werd het direct erger. Als ik het nieuwsgierig benaderde – hoe voelt de pijn? – hielp de sensatie van pijn juist om mijn aandacht volledig bij mijn lichaam te houden en mijn hoofd tot rust te brengen. En dat als ik de pijn bleef observeren, het gevoel van pijn oplost in ragfijne vibraties. Geen scherpe vervelende pijn, maar simpelweg tintelingen. Na een paar zittingen had ik werkelijk bruisende benen, alsof ik in een bubbelbad zat! Het gevoel joeg de tintelingen in de rest van mijn lichaam aan, heel bijzonder om dit te voelen.

Na een dag van drie Vipassana-zittingen had ik het gevoel dat mijn hele lichaam vibreerde. Dus dit zijn de zogenaamde Kalapas! Volgens S.N. Goenka was dit de kleinste eenheid van energie waaruit het lichaam is opgebouwd. Deze lichaamssensaties zijn een belangrijke bouwsteen van de Vipassana: deze observeren en je er niet aan hechten. Niet willen vasthouden aan de fijne vibraties, geen afwijzing ten opzichte van blinde gebieden of meer pijnlijke sensaties. Het ervaren van vergankelijkheid, de wet van de natuur. Gewaarzijn èn gelijkmoedig blijven, twee gelijkwaardige fundamenten van de Vipassana, zoals de twee vleugels van een vogel. Ik vond het heel boeiend om te merken hoe lichaam en geest door deze kalapas werden gezuiverd. In mijn praktijk werken de Rebalancingsessies in feite hetzelfde. Door aanraking wordt je celgeheugen geactiveerd en kan geblokkeerde mentale of emotionele energie vrijkomen. Als je de emoties kunt toelaten en erin kunt ontspannen, heb je een belangrijke sleutel tot zelfbevrijding. Wat bijzonder dat 2500 jaar wijsheid terugkomt in deze mooie vorm van lichaamswerk.

NAAR DE EINDSTREEP
Ik kwam in een prettig dagritme. Ik zat een uur en ging dan even naar buiten voor een ommetje. Het was fijn dat ik mezelf toestond wat vaker naar buiten te stappen en tijd te nemen om te genieten van wat er te zien en te voelen was. Vreugde te ervaren en niet alleen geconcentreerde toewijding. Het gewicht op mijn voeten te voelen, de wind langs mijn handen te voelen strijken, het gezang van de vogels te horen, zien hoe de blaadjes naar beneden dwarrelen. Ik merkte hoe belangrijk deze zintuigelijkheid voor mij is. Ik ben niet voor niets lichaamswerker geworden. De rust van de geest geeft me ruimte in mijn hoofd waardoor dingen op zijn plek kunnen vallen. Voor de Vipassana is de rust in het hoofd echter niet meer dan een bijproduct, een begin. Ik vind persoonlijk dat ze het belang van een rustige geest een beetje onder het tapijt schuiven. Mijn ervaring in mijn praktijk is dat deze rust juist een belangrijk fundament is voor een evenwichtig leven. Een onrustige geest creëert zoveel lijden! Diepgaande rust en vrede in de geest, wat een kado als je dat mag ervaren.

Het aftellen was begonnen. Nog maar 2 dagen en dan kon er weer gesproken worden. Een ervaring waar ik naar uitkeek. Weer terug naar de normale wereld. Op de dag van thuiskomst zou mijn zusje haar verjaardag vieren. Daar had ik enorm zin in. Die groene appeltjesshampoo was inmiddels gepromoveerd tot verjaardagskado, ik keek ernaar uit om haar deze fijne jeugdherinnering kado te doen. Ik voelde dat ik klaar was om de wereld in te gaan. Wat een verschil met de eerste keer, toen ik me echt overvallen voelde door al dat gepraat en dat geluid echt niet kon verdragen. Het was alsof iedereen zich 10 dagen had ingehouden en vervolgens verviel in een enorme woordendiarree van zinloos gebabbel. Ik vond het afschuwelijk en moest vanuit mijn eigen kamer wennen aan de overgang. Nu voelde ik juist behoefte aan contact.

Het vooruitzicht van het einde hielp de concentratie. Er zijn ook retraites van 20, 30 of 45 dagen. Ik kon me niet voorstellen hoe je zo’n lange periode kunt volhouden. Maar die zijn dan ook voorbehouden aan zeer ervaren Vipassana-studenten. Ik was voorlopig nog wel tevreden met zo’n 10-daagse.

DE LAATSTE DAG
De laatste dag was aangebroken. Voor de laatste keer om half 5 in het donker naar de zaal lopen en zien dat er weer een stukje van de maan af is. De sterren te zien fonkelen. De uil horen roepen in de verte. Het heeft wel wat. Zo vroeg in de ochtend was mijn geest juist heel scherp en alert. Ik berekende dat mijn kamergenote inmiddels 20 meditatie-uren had verspild aan slaap, maar liefst 2 hele meditatiedagen weggeslapen! Terwijl is onderzocht dat minder dan 10 dagen geen nuttige werking heeft. Wat zonde. Dat ze geen dag had geprobeerd eerder op te staan, stak me niet meer. Ik was oprecht benieuwd naar haar overwegingen.

Na de eerste groepszitting leerden we een nieuwe meditatie waarin we stilstonden bij eigenschappen als vrede en harmonie, liefde en compassie. En onze goede gaven met de wereld deelden: may all beings be happy. Het was fijn om nu eens niet met jezelf bezig te zijn, maar juist te voelen wat je voor een ander kunt betekenen vanuit je eigen ontwikkeling.

Na de instructie beoefenden deze nieuwe meditatie in stilte. Daarna werd de geluidsopname weer gestart, waarop te horen was hoe S.N. Goenka zingend de ruimte verlaat. Zijn stem stierf weg in de verte. De docenten stopten de band en verlieten zonder een woord de zaal. Geen evaluatie, geen aanvullende adviezen. De deur sloot zich achter hen en alle cursisten bleven doodstil zitten. Je kon een speld horen vallen. Het was alsof iedereen de adem inhield. Ik kon voelen dat we zo werden overgedragen aan het gewone leven. Met een stilzwijgende vertrouwen in de juistheid van de weg die ieder deze 10 dagen had afgelegd. Wat een bijzonder moment! Er leken minuten voorbij te gaan. Toen begonnen er langzaam, stuk voor stuk, mensen op te staan en verlieten zwijgend de zaal. Ieder op zijn eigen moment. Ik was ontroerd. Na eerst voluit liefde de wereld ingestuurd te hebben, werden we vervolgens aan diezelfde wereld toevertrouwd.

Ja, nu begrijp ik waarom gevangenen in die beroemde Vipassana-gevangenis bij het einde van de cursus hun bewaker huilend in de armen vallen. Als er buiten iemand klaar zou staan om mij een warme hug te geven, had ik het ook niet droog gehouden. Ik zag de cursisten stuk voor stuk naar buiten lopen, maar kon me er nog niet toe zetten om hetzelfde te doen. Eerst dit even verwerken. Toen stond ik op en liep langzaam naar buiten. Ik ademde diep de buitenlucht in. Een aantal mensen liep nog een rustig rondje in stilte. Ik had ook nog even tijd nodig om te beseffen dat het nu helemaal over was. Alleen nog groepszittingen vandaag. Ik liep buiten een paar rondjes en liep toen naar de eetzaal waar ik in gesprek raakte met – toevallig – andere therapeuten.

Het is bijzonder als je na 10 dagen de mensen kunt leren kennen die je alleen van de buitenkant hebt ontmoet. Zo was de dame met wel heel vieze voeten de week ervoor nog in Namibië op vakantie waar haar voeten volgens traditie met henna waren beschilderd. En bleek de vrouw met de enorme Gucci-bril – die vroeg hoe laat het was – best wel mee te vallen. Een mede-cursiste vertelde over een meisje die buiten haar wenkbrauwen had geëpileerd en dat vond ze nogal hilarisch. Het bleek dezelfde te zijn die enkele dagen geleden buiten naast me zat met haar doosje oogschaduw. Ik vond het wel grappig in een week waar het loslaten van het ego centraal staat. Bovendien ziet niemand je, dus bijwerken van make-up is in feite een vrij zinloze activiteit. Ben benieuwd hoe dat voor haar is als ze nog een cursus gaat doen. Als oud-student is make-up namelijk niet toestaan, net als het dragen van sierraden.

Hoe zat het nu met mijn kamergenote? Een hele leuke meid trouwens, met een vergelijkbare carrièreswitch als ik (hoogopgeleid, gewerkt in bedrijfsleven en nu studerend voor fysiotherapeut). Het was fijn om eindelijk te kunnen bespreken welk effect haar keuze op mij had gehad en wat hierbij haar overwegingen waren. Ze gaf aan dat het voor haar belangrijk was om mild naar zichzelf te zijn na een persoonlijk nogal heftige periode. Ze had veel pijn gehad en kon het programma zelfs op deze manier maar nauwelijks bijbenen. Voor haar was het juist lastig dat ik zo serieus mediteerde en ze voelde zich regelmatig schuldig en vond zichzelf lui. Daar had zij dan weer mee in het reine te komen. Het was een aangenaam gesprek waarin we rustig konden praten over onze gevoelens en ervaringen, zonder enige wrok jegens de ander. Fijn, zo’n contact! Mooi toch hoe de Vipassana ieder de lessen aanbiedt die belangrijk zijn.

WEER THUIS
Het is nu vier dagen na de Vipassana-retraite. Wat gebeurt er toch veel in zo’n 10-daagse!

Ik vond het heerlijk om me weer in het dagelijks leven te mengen. Ik had een paar mede-cursisten een lift gegeven naar Rotterdam en hierdoor was het ook nog een gezellig ritje naar huis. Het viel me op dat ik de omgeving veel duidelijker zag, de natuurlijke schoonheid ervan, de kleuren en vormen. Thuisgekomen werkte ik achter elkaar post en mail weg en vertrok met mijn moeder naar mijn zus om haar verjaardag te vieren. Wat een genot om al dat eten weer te proeven! Ik liet het me vol overgave smaken: pannenkoeken, appeltaart met slagroom, witbier en als grand finale van de dag: sushi. Wauw, wat een smaaksensatie als al je zintuigen in de ontvangende stand staan!

Terugkijkend naar de afgelopen dagen valt vooral mijn enorme energie op in combinatie met diepe innerlijke rust. Het blijkt een geweldige combinatie te zijn. Er komt bijzonder veel uit mijn handen. Niet alleen ben ik van alles aan het opruimen in mijn huis, ik doe het in een rustige flow, maak alles af en zet het meteen op de goede plek. Dingen die al lang ergens liggen, gooi ik nu zomaar weg als overbodige ballast. Zonder gevoel van spijt of angst dat ik het misschien ooit nog nodig zal hebben. Werkelijk, ik laat een spoor van orde en netheid achter in mijn huis. En ik zie het mezelf doen zonder interne druk van vooropgezet eindresultaat of deadline. Het lukt me ook veel beter om in het hier en nu te blijven. Er wachten nog genoeg klussen op me, maar die jagen me niet meer zo in de actie als voorheen. Alles op zijn tijd.

Verder zal de tijd het leren wat de invloed is geweest. Ik merk dat ik wat milder kijk naar de aanbeveling van S.N. Goenka om (minimaal!) dagelijks twee keer een uur te mediteren en jaarlijks een 10-daagse te doen. Vorig jaar hanteerde ik dit voor mezelf als strakke regel en heb het zo maanden volgehouden. De afgelopen dagen mediteerde ik omdat ik er de behoefte in mezelf toe voelde en niet omdat het moest.
Hoewel ik ook merk dat regelmatig mediteren helpt om de geest helder te houden. Ik voel de sluier over mijn geest komen als ik niet dagelijks de tijd neem om de prikkels van alledag te verwerken. Zo’n half uurtje of uurtje zitten is dan een fijne manier om weer tot jezelf te komen.

AANRADER?
Ik heb al aardig wat meditatievormen ervaren en vindt de Vipassana wel de ‘bootcamp’ onder de meditaties. Je wordt op heel veel vlakken uit je comfortzone gehaald en dat volhouden vraagt veel mentale kracht. Omdat er geen afleidingen meer zijn, worden je emoties onder een vergrootglas gelegd. Ook fysiek geeft het de nodige uitdagingen, aangezien de dag bestaat uit lange periodes van zitten en er geen gestructureerde afwisseling aangeboden wordt die het iets vriendelijker voor je lichaam maakt, zoals bij de zen-meditatie (zitten – lopen – zitten).

Maar als je jezelf eens flink onder ogen wil zien en de diepte in jezelf wilt verkennen, is de Vipassana zoals onderwezen door S.N. Goenka een stevige manier om dat te doen. Mocht je echter nog niet zoveel ervaring hebt met stilte of met meditatie, dan zou ik eerst een korte Vipassana-cursus doen van bijvoorbeeld 3 dagen of een meditatieworkshop om enige indruk te krijgen van hoe dit op je inwerkt.

Wil je ook meer rust in je leven? Je bent van harte welkom in mijn praktijk om dit aan den lijve te ervaren.

Meer informatie over de Vipassana-cursussen: http://www.dutch.dhamma.org/.

Hartelijke groet,
Ellen Bulder
Lichaamsgericht therapeut
www.Adem-ruimte.nl